Özgürlük nedir diye sorsalar yeni arayışlar, bilinmeyene yapılan yolculuklar ya da basit bir ifade ile ''keşfetmek'' diyebiliriz belki de. İşte keşfetmenin en güzel ve farklı yollarından birisi de su altı yolculuğu olabilir. Bambaşka bir dünyaya açılan kapı gibi uzak derinliklere yapılan huzurlu bir serüven. En güzeli de denizin derinliklerinde ki farklı canlıları keşfetmek, belki onlarla iletişim kurmaya çalışmak ve huzuru hissetmek… Bu yazımızda sizlere dalış hakkındaki her şeyi tek tek yazdık, bizimle huzurlu bir maceranın derinliklerine doğru dalmak isterseniz, buyurun başlayalım!
{ad:0}Dalış tüpü yardımıyla genelde keşif amacıyla gerçekleştirilen su altı sporuna dalış deniyor. İngilizcede scuba diving olarak isimlendirilen dalış sporu Self-Contained Underwater Breathing Apparatus (Bağımsız su altı solunum cihazı) isim grubuyla adını almıştır. 1940’lı yıllarda Jacques-Yves Cousteau tarafından geliştirilmiş olan bu spor zamanla günümüzdeki gibi çeşitlenmiştir. Gerekli ekipmanlarla donanıp, su derinliği ve süre limitine uyarak en az 2 kişi olacak şekilde su altı dünyasını keşfetme deneyimi elde edebilirsiniz.Yüzme becerileri gerektiren bu sporda birçok canlı türü keşfedebilir, deniz altı ekosistemini daha yakından görebilir, yeni bir maceraya adım atabilirsiniz.
Dalış yapmak aslında görünenden daha komplike bir iştir ve dolayısıyla türlerine göre gerekli eğitim ve ekipmanlarla yapılması gereken sporlardan biridir. Peki dalış türleri nelerdir?
Havuzda ya da denizde tek nefeste en uzun derinlik ve mesafeye ulaşmanın gerekli hedef olduğu dalış türüne serbest dalış deniyor. Burada dalgıç kılavuz ipi takip ederek en derinlere inmeye çalışır. Aslında ekstrem sporlar arasında sayılan serbest dalışta sporcular suyun basıncına maruz kalarak çeşitli adaptasyonlar geçirmektedir.
Scuba dalış, diğer adıyla donanımlı dalış olarak da bilinen bir diğer dalış türü adından da anlaşılacağı üzere gerekli özel donanımlarla yapılan bu dalış türüdür. Bir diğer tabirle tüplü dalış olarak da biliniyor. Ortalama derinlik limiti 30-40 metre olarak yapılan bu dalış genellikle hobi amaçlı yapılıyor. Scuba dalış yapabilmek için yetkili bir eğitmenden dalış eğitimi alarak ilk adımı atabilirsiniz. Daha sonrasında ikinci adımınız deneme dalışı yaparak bu sporun size uygun olup olmadığını anlamak olacaktır. Sonrasında her şey sizin için tamamsa bu maceradan keyif almaya başlayabilir, derecelerine göre eğitimler alarak sertifikalı bir dalışçı olabilirsiniz.
Bunun için öncelikle şnorkelin ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Şnorkel denizden vücudunuzu çıkarmadan nefes almanızı sağlayan bir borudur. Ağızdan deniz yüzeyine kadar uzanan bu boruyla yeterli oksijen alabilir, tekrar denizin derinliklerine inebilirsiniz. Şnorkelle dalış yaparken de bu boruya uygun bir deniz gözlüğü olmazsa olmaz.
Tüm gerekli aşamaları tamamlayıp karar verdikten sonra yapılması gereken şeylerden birisi de dalış malzemeleri hakkında bilgi sahibi olmaktır. Gelelim bir dalgıcın gerekli dalış ekipmanlarının neler olduğuna…
Dalış elbisesi seçimi dalış yapılacak olan suyun ısısına göre değişir. Dalış elbiselerinde 3mm, 5mm olacak şekilde kalınlıklarını belirten ifadeler yer alır. Dalmak istediğiniz suyun ısısı yüksekse şorti adı verilen dize kadar uzunluğu olan deniz elbiselerini tercih edebilirsiniz. Bu elbiseler ıslak ve kuru olarak ikiye ayrılıyor. Kuru elbiseleri alabilmek için gerekli eğitim sertifikasına sahip olmanız gerekmektedir. Bir diğeri olan ıslak elbise ise içine su alarak vücut ısısını ayarlama mantığıyla çalışır. Dalışa yeni başlayanlar için 5mm kalınlığındaki elbiseler size yetecektir. İlerleme kaydettiğiniz zaman ise daha farklı kıyafet türlerini seçebilirsiniz.
Dalışın en önemli ekipmanlarından biri olan dalış gözlüğünün, yüzünüze su almayacak tasarımda oluşturulmuş olması gerekmektedir. Gözlüğün görüş açısı geniş olursa o kadar konforlu bir dalış gerçekleştirmiş olursunuz.
Dalış paletini duyduk da dalış patiği ne oluyor diye soranlar için. Açık palet kullananlar için ayriyeten de patik temin etmek gerekiyor. Böylelikle aldığınız palet ayağınıza zarar vermeyecek daha konforlu bir yüzme deneyimi yaşayacaksınız. Dalış paleti de bilindiği üzere daha hızlı yüzmeyi sağlayan dalış ayakkabısına deniyor. Şayet sürekli dalış yapacaksanız açık palet almakta fayda var. Eğer yeni başladıysanız hafif paletler tercih etmek kolay yüzmenizi sağlayacaktır.
Dalış sırasında ellerin suya değmesiyle beraber vücut ısısı düşecek bu da üşümenize neden olacaktır. Dolayısıyla dalış eldiveni kullanmak sizi suyun soğukluğundan koruyacaktır. Çok kalın olmayan ve rahat bir eldiven tercih etmek dalış yapmanızı kolaylaştıracaktır.
Coğrafya derslerinden de hatırladığınız üzere güneş ışınları deniz derinliği arttıkça azalır. Bu da bir hayli karanlık bir ortama sebep olur. Dolayısıyla keşfinizde bir el feneri bulundurmak deniz altı ekosistemini tanıma açısında büyük kolaylıklar sağlayacaktır.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz tüm ekipmanları düzenli bir şekilde tutmak için muhakkak bir deniz çantasına ihtiyacınız olacaktır. İhtiyacınıza ve malzemelerinize uygun bir boyut ve özellikteki dalış çantalarından seçebilirsiniz.
Dalış bir alışkanlık haline geldiyse ya da artık sürekli dalış yapacağım diyorsanız regülatöre ihtiyacınız olacaktır. Dalış regülatörü, dalış tüpü içindeki basıncı dengeleyen bir dalış ekipmanıdır. Şekli ahtapota benzeyen bu ekipman dalış tüpüne takılmış bir vana, ana hava kaynağı, yedek hava kaynağı ve tüpteki hava miktarını ve bazı türlerinde derinliği gösteren göstergelerden oluşuyor.
Dalış denge yeleği ceket gibi giyilen ve dalış tüpünden hava alarak şişen böylelikle dalışçının denizde dengede olmasını sağlayan bir ekipmandır. Ağır olması ve pahalı bir ekipman olması nedeniyle işi ileriye taşıyacağınızdan emin olduktan sonra alacağınız bir ekipman olduğunu söyleyebiliriz.
Tüm bunları anlattık fakat dalış yapmak sizin için uygun bir spor mu bunu da belirlemek önemli bir unsur bize kalırsa. Peki kimler dalış yapamaz?
Öncelikle dalış yapabilmek için gerekli olan yaş sınırı 14’tür. 14 yaşından küçükler için dalış uygun bir spor değildir. Bazı sağlık sorunları derinliklere inmeye izin vermez. Kalp ve dolaşım sistemi hastalığı bulunan, yüksek kolesterol, akciğer hastalıkları, diyabet, ülser, barsak hastalıkları, reflü, obezite, hipertiroid vb. birçok kronik hastalığa sahip kişilerin dalış yapması uygun değildir.
Dalış ve doğru beslenme bölümüne geçmeden önce Amazon.com üzerinden satın alabileceğiniz iki temel dalış ekipmanını tavsiyemiz var. Palet ve dalış gözlüğü dalmayı seven herkesin elinin altında bulunması gereken en temel malzemeler. Ayrıca dalıştan dalışa değiştirmeniz de gerekmediğinden ileri dönüklük açısından yatırım yapabilirsiniz. Temel ekipmanlarınız sizi yarı yolda bırakmayan, kaliteli ürünler olursa hem aktiviteden aldığınız keyif daha fazla olur hem de keşfedilmeyi bekleyen derinliklerde eşsiz anılar biriktirebilirsiniz. Dilerseniz gelin, bu ürünlere bir de yakından bakalım.
Dalış aktivitesi için en temel malzeme elbette paletlerdir. Ülkemizdeki dalış bölgelerinin hemen hemen hepsinde kiralayabilme imkanınız olsa da kendinize ait bir paletinizin olması çok daha güvenilir. Çünkü paletlere alışmanın, rahat hissetmenizin belli bir süresi vardır ve bu sürenin aktivite esnasında harcanmasını kimse istemez. Bu yüzden kaliteli bir palete alışırsanız rahatlıkla dalış yapabilirsiniz.
Cressi Üniseks Dalış Paletleri ve Cressi markası ürettiği dalış ekipmanlarıyla bir hayli popüler. Sporu ileri seviyede yapanlar için belki biraz daha hafif kalıyor olabilir ama başlangıç veya orta düzeyde bir dalgıçsanız sizi tatmin edecektir.
Cressi Üniseks Dalış Paletleri Neden Tercih Edilmeli?
Bahsettiğimiz bir palete alışma konusu Cressi paletlerde gayet kolay. Bunun asıl nedeni ise paletlerin hafif ve kontrol edilebilir olmaları. Yani suyun altında ayaklarınızı çırptığınız zaman suyun yükü bileklerinizden çok paletin geniş yüzeyine yükleniyor. Bu sayede bacaklarınızı bükerek veya dönerek yapacağınız manevralarda gerçekten kolaylık sağlıyor.
Ayrıca pratik bilek kilitleri de çok kullanışlı. Kauçuk lastikli tokası sayesinde paletiniz tam olarak ayağınızda sabit bir şekilde duruyor. Manevralar esnasında esneme veya ayrılma yapmıyor.
Uzun süreli dalışlar için ihtiyacınız olan bir diğer temel malzemeyse dalış maskesi olacaktır. Cressi Unisex Calibro Dalış Maskesi ürün paletten biraz daha önemli çünkü dalış, deneyimlemek ve keşfetmek için yapılan bir aktivite. Eğer suyun altında rahat edemezseniz ve iyi göremezseniz aktiviteden hiç keyif alamayabilirsiniz. Bunun önüne geçmek için kendinize ait, alıştığınız ve iyi baktığınız bir dalış maskenizin olması en iyi çözüm.
Yine Cressi markasının ürettiği Calibro dalış gözlüğü, çoğu dalgıcı tatmin edecek özelliklere ve kaliteye sahip. Suyun altında işini çok iyi yaptığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Cressi Unisex Calibro Dalış Maskesi Neden Tercih Edilmeli?
Dalış maskesi kafatasını sağlam bir şekilde saran, geniş yüzeyli rahat bir kafa bandına sahip. Aslında ürünün bu kadar rahat olmasındaki en büyük sebep de bu. Bedeninize göre ayarladığınız zaman çıkarıp takmalarda hiçbir zaman ayarı bozulmuyor çünkü çift taraflı bir kilit sistemi kullanılıyor.
Gözlüğü taktığınızda alın ve burun kısmındaki geniş yüzeyler gözlük pozisyonunu sabitliyor. Bu yüzeyler tamamen cilde zarar vermeyen materyallerden üretildiği için zaman içinde aşınmaya uğramıyor ve rahatsızlık vermiyor. Bu sayede akıntılı yerlerde aerodinami sağlayarak görüş kaybını engelliyor.
Daha önce dalış yapmış olalım ya da olmayalım, hepimizin ortak fikirde buluşacağı en büyük sorun şüphesiz buharlaşma olacaktır. Dalış esnasında nefesinizin camlarda buğu yaratması gerçekten çok tatsız olabiliyor. Cressi ise bu sorunu IDF entegre çift çerçeve tekonolojisi sayesinde çözmüş. Kısacası gözlüğün akıllıca tasarlanan iç bölümü sayesinde burun ve ağız kısmından çıkan buhar göz kısmına yükselmektense elmacık kemikleri ve çene kısımlarına gidiyor. Bu da buhar oluşmasını engelliyor.
Ürünün değineceğimiz son noktası ise hafifliği. Uzun süre boyunca boynunuzu hareket ettirip 360 derece dönüşler yapacağınız için bu konu çok önemli. Cressi dalış maskesinin ağırlığı ise yalnızca 200 gram. Suyun kaldırma kuvvetini de eklersek su altında neredeyse yüzünüzde yokmuş gibi hissettiriyor.
Dalışta da tıpkı diğer sporlarda olduğu gibi, fiziksel aktiviteden önce doğru ve dengeli beslenme önemli bir yere sahip. Beslenme rutini yapacağınız spora yönelik verimliliğinizi arttırmak için değişiklik gösterebilir. Dalış için gereken besinler arasında karbonhidrat ve süt ürünleri, bazı et ve yağ türleriyle birlikte öne çıkıyor. Dalış öncesi ve dalış sonrası beslenme şekli, bir dalgıç için çok önemlidir. Su altında binde bir ihtimal de olsa meydana gelebilecek; kramp, baş dönmesi ve kusma hissi gibi olumsuzluklar düzenli bir beslenme rutiniyle engellenebilir. Dalış tutkunları için öne çıkan besin türlerini sizler için derledik.
Dalış günü kahvaltı olabildiğince hafif olmalı. Yumurta, zeytin, peynir ve süt gibi besinler tüketilmesi, A vitamini ve Laktoz desteği açısından olmazsa olmazlardan. Aynı zamanda kuru meyve ve su tüketimi de kahvaltıda oldukça önemli bir yere sahip. Bu besinlerin yanında sade olarak tahıl ekmeği de tüketilebilir.
Dalış öncesi tüketilmesi gereken besinlerin ortak amaçları enerji sağlamaları, hafif olmaları ve direnç sistemini güçlendirmeleridir. Böylelikle su altındayken maksimum seviyede verim sağlayabilirsiniz. Dalış öncesi doğru sıvı tüketiminin önemli olduğunu hatırlatmak isteriz. Mide içerisinde şişkinliğe neden olacağından kararında sıvı tüketilmeli. Enerji sağlamak için yulaf, tahıl ekmeği, kuru üzüm, incir gibi yüksek karbonhidrat değerlerine sahip besinler tercih edilebilir. Unutmayın, karbonhidrat içerikli bu besinler su altında ihtiyacınız olan enerjinin %60’lık kısmını sağlamakta. Hareket kolaylığı için yağ bakımından düşük değerlere sahip yiyecekler tüketilmesinde fayda var. Protein içinse daha çok orta seviyede ve vücudunuzun alışkın olduğu besinler tüketebilirsiniz. Aperatif olarak da kuru meyve tüketmeniz sindirim ve direnç açısından katkı sağlayacaktır. Tüm bu besinleri dalışınızdan iki buçuk saat önce tüketebilirsiniz. Gazlı içecek ve alkol türlerini dalışınızdan en az iki gün önce kesmeniz, güvenliğiniz açısından fazlasıyla önemli.
Dalış sonrası beslenmenin temel amacı kaybedilen enerjiyi ve suyu dengelemektir. Kas glikojen depolarının yenilenmesi için patates, pirinç, portakal gibi besinler tercih edilebilir. Özellikle balık yemek, hem yağ hem de protein açısından katkı sağlayacağı için dalış öncesi ve sonrası önemli bir besin olarak görülür. Beslenme sonrası yine kararında sıvı tüketimine dikkat edilmeli. Dalıştan sonra dengesiz sıvı tüketimi, bünyenizde baş dönmesi ve kusma gibi olumsuzluklar yaratabilir. Eğer çok yorgun hissederseniz yemeğe daha da ağırlık verip sıvı ihtiyacınızı armut, portakal gibi besinlerden sağlayabilirsiniz.
Çiğ ve gaz yapan sebzeler, tatlı gibi geri gaz akışına sebep olan besinler, kuru baklagiller ve maden suyu da dahil tüm gazlı içecekler dalış öncesinde ve dalış sonrasında tüketilmemeli. Hatta mümkünse en az iki gün öncesinden kesilmesi gerek. Böylelikle vücut, kan dolaşımını temizlemiş ve zararlı besinlerden tamamen kurtulmuş olup dalış rutinine uygun seviyeye gelecek. Bu noktadan sonra dalış günlerinize göre beslenme çizelgenizi oluşturabilirsiniz.
Eğitim almadan önce bir deneme dalışı yapman gerektiğini düşünüyorum. Deneme dalışı ya da keşif dalışı dediğimiz, en fazla 5 - 6 metreye inebildiğin ‘Discovery dalış’ olarak adlandırılan programla, eğitim almadan, kısa bir bilgilendirme konuşması ile sığ derinliklerde bu deneyimi yaşayabilirsin. Böylece sağlık durumun da elverişli ise tabi, dalış yapmak isteyip istemediğine karar verebilirsin.
SSI, PADI ve CMAS dünyada ve Türkiye’de dalış sertifikası veren kuruluşlardır. Hepsinin ayrı ayrı ön gördüğü dalış eğitimlerini başarı ile tamamladığın takdirde birimlere ait bröveyi almaya hak kazanırsın. PADI, Amerikan dalış sistemi ve uluslararası geçerliliği var. CMAS Avrupa’da Kaptan Custo tarafından geliştirilen sistem ve Türkiye Su Altı Sporları Federasyonu (TSSF) için geçerli olan sistem CMAS’dır. TSSF, PADI’yi kabul etmiyor.
Dalış eğitimini tamamlayıp, dalış bröveni aldıktan sonra istediğin her dalış noktasını keşfe başlayabilirsin. Dalış yapmak için katıldığı grubun veya teknenin liderine iyi kulak vermen gerekir. Çünkü lider suya girmeden önce dalış yapacağın bölgeye dair bilgilendirme brifingleri verir. Dikkatli dinle ki gezeceğin ve göreceğin bölgeye dair bilgin olsun.
Ben eğitimimi aldım, brövem de var, kimseyi takmam kendi başıma dalış yapabilirim, şeklinde bir söylemde asla bulunma. Tüplü dalış yani Scuba, asla tek başına yapılacak bir spor değil. Dalışta ben sistemi değil, biz yani buddy sistemi vardır. Oldu ki, suyun 18 metre altında iken bir anda rahatsızlandığında, zor bir duruma düştüğünde ve bence en önemlisi gördüğünü iddia ettiğin deniz canlılarına şahitlik edebilmesi açısından buddy senin can dostun olur.
Birçok dalış teknesinde dalış ekipmanları dalgıçlar için önceden hazırlanır. Dalgıç, kıyafetlerini giydikten sonra ekipmanlarını kuşanır. Burada unutulmaması gereken en önemli nokta, ekipmanların kuşanmadan kontrol edilmesi. Sonuçta herkes insandır ve hata yapabilir.
Dalış, biraz pahalı bir spor olup ekipmanları daha da pahalıdır. Bu yüzden ilk etapta kişisel malzemelerini almamanı tavsiye ederim. Ancak, dalış artık senin için bir tutku olduysa ve yılın 12 ayı derin denizleri keşfetmeye başladıysan yavaş yavaş paran yettikçe kişisel ekipmanlarını almaya başlayabilirsin.
Tekneden atlandığı anda dalış başlamış demektir ve bu andan itibaren iletişim işaretlerinin hepsi harfiyen kullanılmaya başlanmalıdır. Kimisi eğlence olsun diye saçma sapan el hareketleri yapar. Sakın sen onlardan olma. Unutma ki dalış hayati tehlike de arz edebilen ciddi bir spor. Mesela, tekneden atladıktan sonra dalış maskesini alnına kaldırarak koyma. Çünkü maskenin alında olması uluslararası yardım çağrısı anlamına gelir. Maskeyi illa çıkartmak istiyorsan ya boynuna indir ya da koluna tak.
Dalgıçlar su altında en çok kulak eşitlemede sorun yaşamaktadır. Bunun sebebi de suya girdiğiniz andan itibaren 10 metreye ininceye kadar vücudun %100 basınca maruz kalması. Bu yüzden ilk 10 metreyi yavaş yavaş ve sürekli eşitleme yaparak kat etmekte fayda var.
Dalış denince insanın aklına gelen ilk şey vurgun olmaktadır. Vurgun ya da dekompresyon, kısa sürede yüksek basınçlı bir bölgeden alçak basınçlı bir bölgeye geçilmesi nedeniyle vücutta gaz (azot) kabarcıklarının oluşmasına bağlı olarak görülen rahatsızlık. Dekompresyon "basınç azalması" demektir. Bu sebeple dalışı sonlandırılmaya karar verildiğinde, tekneye çıkana kadar emniyet beklemelerini yapmak şarttır.
Bodrum gezip görülecek yerlerinin yanında Türkiye’nin en iyi dalış noktalarına da sahip. Harika bir dalış deneyimi yaşamak için Bodrum seni çağırıyor. Kurt Burnu, Büyük Resif, Küçük Resif, Dakota C47 Batığı ve Alarga’yı keşfetmek için daha ne bekliyorsun?
Büyük Resif: 4m-36m aralığında dalış yapılan Büyük Resif, deniz canlılarının en çok görüldüğü yerlerden birisi. Kızıldeniz göçmenlerinin da durağı olan Büyük Resif dalış açısından oldukça bilinen noktalar arasında yerini alıyor. Dalışa yeni başlayanlar için uygun olan Bodrum Büyük Resif’te sığ noktalarda iskorpit, karagöz, ahtapot görebilir derinlere indikçe sinarit, müren, orfoz, lahoz gibi deniz canlılarına rastlayabilirsiniz. Burada hem dalış keyfi yapıp hem de harika bir tatil yapmak istiyorsanız Bodrum Otelleri listemizden çeşitli konaklama imkanlarını keşfedebilir, macera dolu bir tatile adım atabilirsiniz.
Delikli Mağara: Bodrum limanına 40 dakikalık mesafede olan Delikli Mağara Karaada’nın Kos tarafında ve ortasında kalıyor. İki sualtı mağarasına sahip ve dalgıçların 12 metre derinlikten giriş yaptığı 4 metrelik derinlikten çıktığı orta seviyede bir alan. Derinlik mağaraların bulunduğu yerlerde 05-25 metre, diğer tarafta ise 40-45 metreye kadar iniyor. Delikli Mağara’ya girdiğinizde mor ve sarı renkli oluşumları gördükçe kendinizden geçeceksiniz. Mağara içinde iskorpit, ıstakoz ve karavidaları izlerken harika bir yüzme deneyimi yaşayacaksınız.
Birçok tarihi, coğrafi güzelliklere sahip olan ülkemizde dalış da en verimli aktivitelerden birisi. Üç tarafının denizlerle kaplı olmasından mütevellit dalış sporu da oldukça gelişmiş bir noktada aslında. Peki Türkiye’de nerelerde dalış yapılır gelin beraber bakalım. Daha detaylı listemiz için ise Türkiye’nin Dalış Noktaları adlı yazımızdan ilham alabilirsiniz.