Kaya Tırmanışına Merak Duyanların Mutlaka Bilmeleri Gerekenler

Kaya tırmanışı, doğal ya da yapay kaya oluşumlarında gerçekleştirilen ekstrem sporlar arasındadır. Katılımcılar, bu kaya oluşumlarında yukarı doğru tırmanabildiği gibi aşağıya doğru da hareket edebilir. Belirlenen bir noktaya ya da kaya oluşumunun zirvesine çıkmak amaçlanır. Tehlikeli bir spor olarak görülmektedir. Bu nedenle uygun tırmanma tekniğine sahip olmanız ve özel tırmanma ekipmanlarını kullanmanız beklenir. Bu sayede rotayı güvenli bir şekilde tamamlanmak mümkündür.

Kaya tırmanışında, kazalardan kaçınmak adına yeterli seviyede bilgi ve deneyim sahibi olmak gerekir. Bu iki koşula ek olarak fiziksel sınırlarını bilmek de kaya tırmanışına yeni başlayacak bireylerin işlerini epey kolaylaştırır. Bir yandan bilgi ve deneyim kazanırken diğer taraftan fiziksel açıdan yeterliliğinizi ölçmenin en kolay yolu ise tırmanış salonlarında antrenman yapmaktan geçer.

Ülkemizde İzmir, İstanbul, Ankara ve Eskişehir gibi kentlerde faaliyet gösteren tam teşekküllü kaya tırmanış salonları bulunmakta. Bunlara ek olarak çoğu büyükşehirdeki alışveriş merkezleri de çeşitli büyüklüklerde tırmanış parkurlarına yer verebiliyor.

Eğer yaşadığınız şehirde tüm bu seçeneklerden mahrumsanız, herhangi bir yeşil alanda iki ağaç arasına slackline kurup denge çalışmaları yapabilirsiniz. Yalnız iki ağaç arasına hat çekerken yüksekliği düşük tutmaya özen gösterin.

Kaya tırmanışı, emniyet yöntemlerine, ip tekniklerine, rota uzunluğuna vs.'ye göre çeşitli sınıflandırmalara sahiptir. Bunlar; serbest tırmanış (ST), yapay tırmanış (YT), doğal kaya tırmanışı (DKT), yapay duvar tırmanışı (YDT), uzun duvar tırmanışı (UDT), kısa kaya (boulder) tırmanışı (KKT), solo tırmanış (SoT), ipsiz (free solo) tırmanış (İT), üstten emniyetli (top-rope) tırmanış (ÜET), lider tırmanış (LT), geleneksel tırmanış (GT) ve spor kaya tırmanışı (SKT, spor tırmanış) şeklindedir. Bazılarının tanımları şöyledir:

• Serbest tırmanışta sabit emniyet noktaları yoktur. Bunun yerine, emniyet ekipmanları kayanın üzerindeki çatlaklar, deliklere yerleştirilir.
• Geleneksel tırmanışta kişi, emniyet aletlerini kendisi yerleştirir.
• Üstten emniyetli / üstten halatlı tırmanışlarda ise kişi tepeden aşağı doğru atlar. Ardından tırmanışa başlar.
• Uzun duvar tırmanışı bir ip boyundan daha yüksek kayalar üzerinde yapılır.
• Free solo tırmanış ise kişinin kendi belirlediği rotada emniyet noktası kullanmadan ipsiz bir şekilde tırmanmasıdır.

Kaya tırmanışına merak duyanlar için önyargılardan uzak kalmak, çoğu zaman zor olabilir. Özellikle yaş, kilo, boy gibi konularda kulaktan kulağa yayılan yanlış bilgiler, bu spora gönül vermeye meyilli birçok kişinin daha başlamadan vazgeçmelerine sebep olur. Ancak işin aslı, kaya tırmanışına başlarken kaç yaşında olduğunuzun hiçbir önemi bulunmaz. Sağlığınız elverdiği sürece tırmanış yapmaya dilediğiniz yaşta başlayabilirsiniz.

Benzer şekilde uzun boylu olmanın da kaya tırmanışını kolaylaştırdığı şeklinde bir hurafeyi sıkça duyabilirsiniz. Lakin pratik yapmaya başladığınızda boyun ikinci planda kaldığını ilk elden deneyimleyebilirsiniz. Zira tırmanış esnasında kişinin ne kadar ileriye uzanabileceği değil, parkura göre hangi tekniği uygulaması gerektiğini bilmesi yani kaya tırmanışı eğitiminin önemini taşır.

Yaş ve boy konusundaki ön yargıları yıktıktan sonra eğer varsa fazla kilolarınızdan kurtulmanızı sağlayacak çalışmalara yoğunlaşabilirsiniz. Bu noktada katı diyetler yapıp bünyenizi güçsüz düşürmek yerine profesyonel destek alabilirsiniz. Hatta dilerseniz kas sisteminizi güçlendirecek ve esnekliğinizi artırıcı uygulamaları günlük rutininize ekleyebilirsiniz.

Yeri gelmişken, tecrübesiz kişilerin sıklıkla düştükleri bir başka yanılgıya daha değinmek istiyoruz. Kaya tırmanışı, takım sporları arasında yer almasa da partner eşliğinde yapılması gereken ve güven duygusunun ön plana çıktığı bir aktivitedir. Dolayısı ile güvenlik risklerini mümkün olan en az seviyeye çekmek adına asla yanınızda güvendiğiniz birisi olmadan tırmanış yapmamalısınız.

Partner arayışına girdiğinizde, ilk önce etrafınızda sizinle ortak ilgi alanlarına sahip kişilere yönelebilirsiniz. Eğer yakın çevrenizde size tırmanış esnasında eşlik edecek kimse yok ise bir doğa sporları kulübüne üye olabilirsiniz. Ülkemizdeki bazı üniversitelerin bünyesinde kurulmuş, oldukça değerli organizasyonlar bulunur.

Üstelik bunların büyük çoğunluğu, sadece tırmanışa odaklanmayıp her seviyede kullanıcıya uygun eğitim faaliyetleri gerçekleştirir. Tüm bunlara rağmen size eşlik edecek ideal partneri bulamazsanız, sakın içinizde yeni filizlenen bu tutkudan vazgeçmeyin. Böyle bir durumda hemen Bouldering, yani kısa kaya tırmanışına yönelebilirsiniz.

Salonlardaki suni parkurlarda tırmanış yapmak için kaya tırmanışı ayakkabısı ve biraz magnezyum tozu yeterli olmaktadır. Ama doğada bir kaya bloğuna tırmanmak için çok daha fazla sayıda malzemeye ihtiyaç duyuluyor. Bu malzemeleri temin etmek için iki farklı yoldan ilerleyebilirsiniz.

Malzeme temininde tercih edebileceğiniz yöntem, yaşadığınız şehirde faaliyet gösteren outdoor mağazalar aracılığı ile satın alım yapmak. Böylece gerekli durumlarda ürün bazlı yönlendirmelerden yararlanabilirsiniz. Tabii ikamet ettiğiniz ilde bu konuda uzmanlaşmış herhangi bir işletme yoksa ya da fiyatları istediğiniz seviyede değilse, online satış kanallarına sahip güvenilir markaların ürünlerini de tercih edebilirsiniz. Buna göre kaya tırmanışı malzemeleri genelde aşağıdaki gibidir:

• Kaya Tırmanış Ayakkabıları
• Tırmanış Kemerleri
• Kasklar
• Tırmanış Tozu ve Torbası
• Tırmanış İpleri
• Emniyet Aletleri
• Karabinalar
• Ekspresler
• Emniyet Gözlükleri ve Eldivenler

Özellikle kıyı kesimlerindeki dağlık yapı sayesinde Türkiye, kaya tırmanışı parkuru bakımından Avrupa’nın en zengin ülkelerinden biri olarak nitelendirilir. Başta Antalya, Eskişehir, İzmir ve Eskişehir olmak üzere birçok kentimizde, farklı zorluk seviyelerine uygun harika tırmanış rotaları bulunur. İstanbul kaya tırmanışı bakımından farklı lokasyonlarda birçok eğitim alabileceğiniz platforma sahip. Türkiye’nin Tırmanış Rotaları’nı ilgili yazımızdan inceleyebilirsiniz.

Türkiye’deki tırmanış rotaları arasından seçim yaparken, deneyiminizi göz önünde bulundurabilirsiniz. Hatta bir kulübe üye iseniz, haritayı elinize alıp "Acaba nereye gitsem?" sorusuna yanıt bulmak ile vakit kaybetmezsiniz. Çünkü çoğu kulüp, farklı zorluk seviyelerinde aylık ya da mevsimlik tırmanış takvimleri oluşturur.